Từ GameStop đến AMC, “cổ phiếu meme” đã trở thành một hiện tượng đột ngột trong thị trường chứng khoán toàn cầu. Những cổ phiếu được thúc đẩy bởi các diễn đàn Internet này đã thu hút những nhà đầu tư nhỏ lẻ mới đến với thị trường và khiến nhiều quản lý quỹ phòng hộ phải gãi đầu gãi tai và vật lộn với hiện tượng đầu tư hoàn toàn mới này. Nhưng chính xác thì cổ phiếu meme là gì và liệu chúng có bền lâu hay không?
Hiện tượng này xuất hiện lần đầu tiên vào tháng 1 năm nay, khi cổ phiếu của nhà bán lẻ trò chơi điện tử Hoa Kỳ GameStop (GME) tăng 1.900% chỉ trong chưa đến một tháng, được thúc đẩy bởi diễn đàn Reddit r/wallstreetbets và các cộng đồng nhà đầu tư nhỏ lẻ trực tuyến khác. Điều này đã làm mất mặt nhiều nhà đầu tư chuyên nghiệp của các quỹ phòng hộ, vốn đặt cược rằng giá của cổ phiếu sẽ giảm, và nhấn mạnh sức mạnh ngày càng tăng lên của các nhà đầu tư nhỏ lẻ, những người không còn có thể bị xem là thấp bé trong giới đầu tư. Giá cổ phiếu của GME sau đó đã giảm 90% với tốc độ gần bằng mức tăng của nó khi các nhà đầu tư nhỏ lẻ chuyển sang các cổ phiếu khác.
Kể từ đó, cộng đồng nhà đầu tư theo dõi các cổ phiếu này đã ngày một tăng lên.
- Số lượt tìm kiếm Google cho ‘cổ phiếu meme’ giờ đây đã cao hơn gần gấp đôi so mức độ của tháng 1. Tương tự, cộng đồng nhà đầu tư r/wallstreetbets có hơn 10,5 triệu người theo dõi, gấp 5 lần số lượng hồi đầu năm.
- Trang web eToro của chúng tôi cũng cho thấy GME có nhiều người theo dõi hơn các cổ phiếu lớn hơn rất nhiều như công ty dầu thô lớn nhất Hoa Kỳ Exxon (XOM) và ngân hàng lớn nhất JP Morgan (JPM) cộng lại.
- Gần đây, các cổ phiếu meme đã trở lại vị trí trung tâm và bổ sung nhiều cổ phiếu khác. Chỉ số MEME gồm 15 cổ phiếu của chúng tôi đã tăng trưởng 50% trong tháng qua, so với chỉ số S&P 500 đại chúng, vốn chỉ tăng 3% trong cùng khoảng thời gian.
Điều gì tạo nên một cổ phiếu meme?
- Một lượng lớn người theo dõi trên mạng xã hội: Bản thân từ ‘meme’ không có gì xa lạ và có thể được truy xuất đến tận nền văn hóa Hy Lạp cổ đại, ở đó nó có nghĩa là ‘bắt chước’, tuy vậy, nó chỉ trở nên nổi tiếng nhờ quyển sách Gen vị kỷ của Richard Dawkins. Ngày nay, chúng ta thấy các ý tưởng này được giao tiếp, thảo luận và phân tích trên nhiều diễn đàn đầu tư trực tuyến, từ 10,8 triệu người theo dõi trên r/wallstreetbets đến mạng đầu tư xã hội eToro của chúng ta và các cộng đồng khác. Sự dân chủ hóa đầu tư và tăng trưởng cộng đồng còn được thúc đẩy bởi chính sách giao dịch miễn phí hoa hồng, sở hữu cổ phiếu lẻ và các công cụ phân tích trực tuyến.
- Lỗi thời: Các doanh nghiệp meme này thường đang gặp khó khăn hoặc đang cố gắng triển khai một kế hoạch tái cấu trúc. Điều này có nghĩa chúng thường có lợi nhuận rất thấp hoặc không có lợi nhuận, và rằng có nhiều nhà đầu tư chuyên nghiệp đang ‘bán khống’ chúng, nghĩa là giao dịch với niềm tin rằng giá các cổ phiếu này sẽ giảm. Chẳng hạn, GME đã không báo cáo lợi nhuận trong 3 năm qua và vào tháng 1, các nhà đầu tư đã ‘bán khống’, hoặc giao dịch chống lại hơn 100% cổ phiếu của nó.
- Các thương hiệu nhỏ nhưng nổi tiếng: Các cổ phiếu meme thường là các công ty nhỏ hơn, phục vụ người tiêu dùng và được nhiều nhà đầu tư biết đến. Chúng thường có mặt trong các trung tâm thương mại, ví dụ như GME, đơn vị vận hành rạp phim AMC Entertainment (AMC), hoặc nhà bán lẻ Bed, Bath & Beyond (BBBY), hoặc nổi tiếng vì đã từng bán các sản phẩm công nghệ nổi tiếng, ví dụ như Blackberry (BB) và Nokia (NOK). Ví dụ, GME có vốn hóa thị trường cổ phiếu chỉ hơn 1 tỷ USD trước đợt tăng giá vào tháng 1, khiến nó chỉ như một con kiến so với các đại gia như Apple, có vốn hóa thị trường 2 nghìn tỷ USD, cao hơn gấp 2000 lần.
Sự kết hợp của các thương hiệu nhỏ, thường là đang gặp khó khăn này, với sự ủng hộ của cộng đồng nhà đầu tư trực tuyến đông đảo, dẫn đến đặc tính quan trọng sau cùng của cổ phiếu meme: - Giá cổ phiếu bất ổn: Các công ty nhỏ hơn thường có rủi ro cao hơn các công ty lớn, với ít sự đa dạng hóa hay nguồn lực. Ngoài ra, việc thiếu vắng lợi nhuận khiến cho việc định giá công ty theo cách truyền thống trở nên khó khăn. Các nhà đầu tư theo lý trí thường sẽ bất đồng về viễn cảnh thành công hay tính khả thi của kế hoạch tái cấu trúc. Ngoài ra, một mức giá tăng vọt sẽ khiến những người bán khống công ty phải mua lại những cổ phiếu đó — đẩy giá của chúng lên cao nữa. Tất cả những yếu tố này kết hợp với nhau sẽ khiến các cổ phiếu meme này trở nên rủi ro hơn rất nhiều so với các cổ phiếu khác trên thị trường, với biên độ dao động tăng và giảm lớn hơn rất nhiều mức bình thường.
Điều này có nghĩa gì?
Những tuần gần đây đã chứng kiến sự trở lại của hiện tượng cổ phiếu meme, với nhiều cổ phiếu hơn trong danh sách, nhiều nhà đầu tư nhỏ lẻ theo dõi chúng hơn, và giá của các cổ phiếu này cho lợi nhuận tốt hơn nhiều các chỉ số bao quát hơn. Tuy nhiên, sự tập trung vào các công ty nhỏ hơn và rủi ro hơn cùng mức bất ổn giá cổ phiếu cực lớn có nghĩa rằng các nhà đầu tư nhỏ lẻ phải rất thận trọng. Các nhà đầu tư phải luôn tự tìm hiểu về khoản đầu tư cùng các rủi ro liên quan, và thận trọng về việc đa dạng hóa trên nhiều cổ phiếu và lớp tài sản khác nhau.
Các cổ phiếu meme sẽ bám trụ lâu dài
Sự trỗi dậy của các nhà đầu tư nhỏ lẻ ban đầu được cho là một sự kiện có một không hai của thời giãn cách. Chúng tôi không đồng ý, vì các lý do sau:
- Các nền tảng của nó có tính cấu trúc và xuất hiện từ trước thời giãn cách, với sự tăng trưởng của các cộng đồng đầu tư trực tuyến, các công cụ phân tích trực tuyến, và sự giới thiệu của chính sách giao dịch miễn phí hoa hồng và sở hữu cổ phiếu lẻ.
- Số lượng nhà đầu tư nhỏ lẻ đã tiếp tục tăng lên, không phải giảm đi, ngay cả khi thế giới đã bắt đầu mở cửa trở lại. Số lượng người theo dõi trên các nền tảng đầu tư, bao gồm eToro, đang tăng trưởng nhanh chóng, trong khi các thị trường đang chứng kiến dòng tiền vào của các nhà đầu tư nhỏ lẻ tăng lên, và tình trạng bắt chước nhiều hơn, với các quỹ hoán đổi danh mục được triển khai để cố gắng bắt chước chiến lược của các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
- Hiện tượng cổ phiếu meme này đang trở nên phổ biến và phát triển, với sự trở lại gần đây, bao gồm nhiều cổ phiếu hơn, và ít dựa vào các cổ phiếu có tỷ lệ bán khống (phần trăm cổ phiếu bị ‘bán khống’) rất cao. Các nhà đầu tư nhỏ lẻ cũng được ghi nhận việc sớm nhìn thấy giá trị của các cổ phiếu mà các định chế đầu tư bỏ sót, ví dụ như công ty cho thuê ô tô Hertz (HTZGQ), hiện đang thoát khỏi nguy cơ phá sản với vốn chủ sở hữu được giữ nguyên và sau một cuộc chiến đấu giá giữa các nhà đầu tư.
Các nhà đầu tư nhỏ lẻ đã tự mình phát triển một chiến lược đầu tư vào ‘cổ phiếu meme’ độc đáo, tận dụng một cộng đồng trực tuyến ngày một lớn mạnh cùng các công cụ đầu tư mới để đầu tư vào các cổ phiếu tiêu dùng nhỏ, đã lỗi thời, và tạo ra những thách thức rất lớn cho các định chế đầu tư. Đó là lý do khiến chúng tôi tin rằng các cổ phiếu meme sẽ là một hiện tượng bền lâu.