WSZYSTKO O WYKRESACH
I FORMACJACH ŚWIECOWYCH

Wykresy świecowe (ang. candlestick charts) i to, jak formują się na nich poszczególne świece (zwane również świeczkami japońskimi), to przydatne narzędzie tradingowe, które pozwala na analizę przeszłego zachowania cen danego instrumentu finansowego i bywa pomocne w ocenie jego potencjału na przyszłość. Z tego artykułu dowiesz się, czym są wykresy i formacje świecowe (ang. candlestick patterns), jak czytać główne formacje świecowe oraz jakie są korzyści z ich używania.

Wybierając aktywa giełdowe, każdy inwestor kieruje się swoimi własnymi kryteriami i używa innego zestawu technik i narzędzi analitycznych – zależnie od obranego celu inwestycyjnego. To, jak daną akcję, parę walutową, czy kryptowalutę oceni trader szukający okazji na krótkoterminowy zysk, może różnić się od opinii inwestora, który skupia się na strategii długoterminowej. Jest to kwestia indywidualna.

Wśród najbardziej popularnych narzędzi analizy technicznej używanych na giełdzie znajdują się wykresy świecowe, które obrazują zmiany cen aktywa w określonym czasie. Korzystają z nich zarówno traderzy, jak i inwestorzy. Świeczki przedstawiają kilka kluczowych informacji niezbędnych do analizy aktywa takich jak cena oraz kierunek trendu cenowego.

Czym są formacje świecowe?

Wyszukiwanie aktywów z potencjałem wzrostowym dla wielu inwestorów rozpoczyna się od analizy wykresów. Wykres świecowy jest jednym z najstarszych i najczęściej używanych ze względu na ilość i szczegółowość pokazywanych danych, łatwość ich wizualnej interpretacji oraz ich przydatność analityczną. Wzory tworzone przez pojawiające się na wykresach świeczki są nazywane formacjami świecowymi. 

Poniżej wyjaśniamy, z jakich elementów składa się każda świeczka na wykresie świecowym i jakich informacji dostarcza:

• Prostokątny korpus pokazuje zakres między ceną otwarcia a ceną zamknięcia w danym okresie. Im dłuższy korpus, tym większe wahania wykazała cena. Kiedy cena otwarcia i zamknięcia są takie same, korpus jest przedstawiony jako pozioma linia.
• Kolor oraz wypełnienie korpusu symbolizują kierunek trendu cenowego. Białe lub zielone świeczki oznaczają, że cena idzie w górę, a czarne lub czerwone – że cena idzie w dół. Niewypełniony (pusty) korpus oznacza, że cena otwarcia była niższa niż cena zamknięcia, a wypełniony, że stało się odwrotnie.
• Cienie świeczki – zwane również knotami – pokazują cenę minimalną i maksymalną w danym okresie. Cień górny odnosi się do ceny maksymalnej, a cień dolny do ceny minimalnej.

Czy formacje świecowe są wiarygodne?

Pomimo tego, że coraz częściej słyszy się o kolejnych nowoczesnych narzędziach analizy technicznej, wielu inwestorów nadal używa bardziej klasycznych metod przewidywania ruchów cenowych, takich jak formacje świecowe, gdyż są one uznawane za wiarygodne. Wszystko jednak zależy od indywidualnych preferencji inwestorów oraz ich wiedzy.

Podejmując decyzje kupna lub sprzedaży aktywów, traderzy i inwestorzy kierują się nie tylko samym wyglądem i długością świec, ale również tym, jak układają się one wobec siebie na wykresie. Rozmaite formacje świecowe pomagają im przewidzieć, w jakim kierunku podąży cena danego aktywa w przyszłości.

Mimo że ani formacje świecowe, ani żadna inna metoda analizy nie są w stanie zagwarantować dokładnej prognozy, inwestorzy zwykle ufają informacjom przekazywanym przez świeczki japońskie. Mogą one okazać się bardzo przydatne, zwłaszcza jeśli chodzi o analizę wyników krótkoterminowych.

Nie należy jednak zapominać, że tak jak wszelkie inne narzędzia, mają też swoje ograniczenia: należy na nie reagować natychmiast, bo bardzo szybko się dezaktualizują i tracą swój potencjał prognostyczny.

Pamiętaj również, że przydatność danych, jakich dostarczają świece i ich ułożenie zależy od indywidualnej strategii tradera lub inwestora. Niektórzy mogą chcieć zarobić na krótkich wahaniach, a innym może zależeć na zbudowaniu długoterminowego portfela finansowego.

Na przykład, formacja o nazwie Luka dwóch czarnych świec (ang. Two Black Gapping) może być interesująca dla inwestorów szukających potwierdzenia kontynuacji rynku niedźwiedzia, podczas gdy Trzech białych żołnierzy (ang. Three Line Strike) to formacja wskazująca koniec trendu spadkowego i początek hossy.

Jak czytać wykresy świecowe?

Umiejętne czytanie wykresów świecowych pozwala zapoznać się z historycznym zachowaniem danego instrumentu finansowego, zidentyfikować jego trend cenowy, odczytać emocje panujące wśród inwestorów i na podstawie tych danych prognozować przyszłe ruchy kursu. 

Można to zrobić zarówno na podstawie pojedynczych świec, jak i większych formacji świecowych. Początkowo może się zdawać, że formacje świecowe nie będą łatwe do interpretacji, jednak nic bardziej mylnego! Po zaznajomieniu się ze znaczeniem poszczególnych elementów i kolorów świec, ich interpretacja nie powinna przysporzyć problemów nawet początkującemu inwestorowi. Zapamiętaj:

W danym okresie, korpus świecy, czyli jej główna część, odpowiada poziomom otwarcia i zamknięcia w określonym czasie. Knot (nazywany również włosem, lub cieniem) reprezentuje cały ruch ceny, wskazując cenę minimalną i maksymalną. Natomiast kolor symbolizuje to, czy cena zamknięcia jest wyższa (zielony lub biały), czy niższa od ceny otwarcia (czerwony lub czarny).

W połączeniu z innymi wskaźnikami technicznymi formacje świecowe mogą pomóc Ci przewidzieć zmianę trendu cenowego lub też jego kontynuację. Dzięki nim łatwiej Ci będzie zatem odpowiednio dopasować swoje decyzje inwestycyjne i odpowiednio dobrać rodzaj zlecenia, jakie składasz u swojego brokera.

Aby poprawnie czytać wykresy świecowe, weź pod uwagę następujące wskazówki:

• Zrozumienie podstawowych elementów świecy jest podstawowym warunkiem efektywnej analizy.
• Umiejętne rozpoznawanie formacji świecowych wymaga czasu. Zapoznaj się z ich rodzajami i ćwicz identyfikowanie ich na prawdziwych wykresach.
• Formacje świecowe zyskują na znaczeniu, gdy są analizowane w kontekście szerszego rynku. Potwierdź wysyłane przez nie sygnały przy pomocy dodatkowych wskaźników technicznych, takich jak średnia krocząca, poziomy wsparcia i oporu, poziomy Fibonacciego, itp.
• Ramy czasowe analizowanego wykresu świecowego powinny być dostosowane do Twojej strategii. Formacje na krótszych okresach mają zwykle większe znaczenie przy tradingu, a na dłuższych – przy długoterminowych inwestycjach.

Ile jest formacji świecowych?

Formacje świecowe wynikają z obserwacji powtarzających się wzorców na wykresach. Zauważono bowiem, że pewne układy świec powtarzały się, prowadząc do podobnych wydarzeń na rynku. Niektóre z tych układów prognozowały kontynuację trendu cenowego, inne jego odwrócenie, a jeszcze inne – konsolidację.

Zdając sobie sprawę z użyteczności formacji świecowych, specjaliści giełdowi zaczęli je klasyfikować i nadawać im nazwy. Trudno powiedzieć, ile formacji świecowych istnieje – do ich listy wciąż dodawane są nowe. Skatalogowanych i nazwanych jest ich kilkadziesiąt – możesz je poznać dzięki słynnej książce Steve’a Nissona „Świece japońskie i analiza wykresów cenowych”.

Popularne formacje świecowe, jakie warto znać

Aby korzystać z formacji świecowych na giełdzie, wcale nie musisz znać ich wszystkich. Wystarczy, że zaznajomisz się z kilkoma najbardziej popularnymi i sprawdzisz ich użyteczność przy kupnie lub sprzedaży aktywów.

Poniżej pokazujemy kilka najczęściej wykorzystywanych układów świeczek japońskich, z którymi warto się zapoznać. Niektóre z nich przepowiadają kontynuację, a inne – odwrócenie trendu.

„Traderzy sukcesu, którzy wykazali się wytrwałością w tej branży, mają jedną wspólną cechę: spójną metodologię w połączeniu ze skuteczną strategią. Nie możesz handlować z zyskiem na dłuższą metę bez posiadania takiej strategii.”

Linda Raschke

Formacje hossy (ang. ​​Bullish patterns)

Formacje należące do tej kategorii często są traktowane przez traderów i inwestorów jako zapowiedź zbliżającego się rynku byka. Układy świec, które mogą przewidywać zmianę trendu na wzrostowy, to na przykład:

• Formacja objęcia hossy,
• Gwiazda poranna,
• Harami wzrostowe,
• Marubozu wzrostowe,
• Trzej biali żołnierze,
• Formacja przenikania.

Młot (ang. Hammer) 

Młot to formacja świecowa, która występuje na dole trendu spadkowego. Charakteryzuje się długim dolnym cieniem (co najmniej dwukrotnie dłuższym niż korpus) i krótkim korpusem przy górnej części zakresu ceny. Formacja młota wskazuje na odwrócenie trendu i możliwość rozpoczęcia hossy.

Formacje bessy (ang. ​​Bearish patterns)

Jeśli pojawi się któraś z formacji świecowych należących do tej kategorii, może to oznaczać koniec rynku byka i początek rynku niedźwiedzia.

Przykładami formacji uważanymi za spadkowe są:

• Formacja objęcia bessy,
• Harami spadkowe,
• Marubozu spadkowe,
• Trzy czarne kruki,
• Ciemna chmura.

Doji (ang. Doji candle)

Doji to formacja świecowa kontynuacji, podobna do młota, jednak bez korpusu. W przeciwieństwie do niego świeca doji, reprezentuje niezdecydowanie na rynku. Ceny otwarcia i zamknięcia są prawie identyczne, a górne i dolne cienie są niezwykle wydłużone. Wyróżniamy wiele rodzajów doji, m.in: nagrobek, ważka, długonogie doji, itd. 

Spadająca gwiazda (ang. Shooting Star)

Spadająca gwiazda jest przeciwieństwem młota. Posiada długi cień górny i krótki korpus zlokalizowany w dolnej części świecy. Często występuje na szczycie trendu wzrostowego i może wskazywać możliwość odwrócenia trendu i przyszłego spadku cen.

Gwiazda poranna (ang. Morning Star)

Formacja Gwiazdy porannej składa się z trzech świec, które pojawiają się po trendzie spadkowym i zazwyczaj przewiduje możliwość pojawienia się wyższych cen. Pierwsza ze świec jest spadkowa, druga to doji, a trzecia to świeca wzrostowa.

Bączek (ang. Spinning Top)

Podobnie jak doji, bączek również pokazuje niezdecydowanie na rynku. Różnica między nimi jest taka, że korpus bączka jest nieco dłuższy. Formacja bączka może pojawić się zarówno przy trendzie wzrostowym, jak i spadkowym.

Jak formacje świecowe mogą pomóc w inwestowaniu?

Czy warto poświęcić czas na naukę czytania wykresów świecowych i zapoznanie się z najważniejszymi formacjami świeczek japońskich? Jak najbardziej! Każde prawidłowo wykorzystane narzędzie może pomóc Ci podejmować bardziej poinformowane decyzje, ograniczając tym samym ryzyko strat.

Najlepiej używać formacji świecowych wspólnie z innymi wskaźnikami analizy technicznej lub/i fundamentalnej i porównać sygnały, jakie wysyłają. Jeśli większość otrzymanych prognoz jest podobna, prawdopodobieństwo, że się spełnią, wzrasta. Przy odpowiedniej liczbie inwestorów mających takie same wyniki analizy, może nawet dojść do zjawiska samospełniającej się przepowiedni.

Przedstawiamy kilka potencjalnych korzyści z używania formacji świecowych przy podejmowaniu decyzji giełdowych:

• Możliwość dopasowania strategii inwestycyjnej do informacji o kontynuacji lub zmianie kierunku cenowego.
• Znalezienie jak najlepszych punktów wejścia i wyjścia.
• Wczesne zidentyfikowanie poziomów wsparcia i oporu jako punktów zwrotnych i podjęcie odpowiednich decyzji kupna lub sprzedaży, używając na przykład strategii swingowej.
• W przypadku strategii kontrariańskiej, użycie sygnałów trendowych w kierunku przeciwnym, niż wskazuje rynek.
• Optymalizacja zysków i minimalizowanie strat za pomocą zleceń poziomów Stop Loss i Take Profit.
• Możliwość oceny zachowania aktywów w różnym przedziale czasowym i dopasowania do jej wyników zarówno strategii tradingowej, jak i inwestycyjnej.
• Większe rozeznanie w bieżącej sytuacji na giełdzie, a więc potencjalnie lepsza kontrola nad emocjami i ochrona przed paniczną sprzedażą.
• Możliwość uniwersalnego zastosowania się do sygnałów zawartych w formacjach świecowych na dowolnej giełdzie i w przypadku każdego instrumentu finansowego.

„Odnoszący sukcesy trader jest racjonalny, analityczny, zdolny do kontrolowania emocji, praktyczny i nastawiony na zysk.”

Monroe Trout

To, na ile pomocne okażą się dla Ciebie formacje świecowe, zależy od Twojej strategii giełdowej. Możesz je czytać i analizować na wykresach rozmaitych aktywów inwestycyjnych. Nawet jeśli analiza wykresów świecowych początkowo może sprawić Ci trudność, z czasem na pewno będzie to coraz łatwiejsze.

Fakt, że platformy brokerskie udostępniają wykresy cenowe aktywów, sprawia, że znajdujące się na nich formacje świecowe są szybkim i wygodnym narzędziem analitycznym.

Odwiedź Akademię eToro i dowiedz się więcej o formacjach świecowych.

Najczęściej zadawane pytania

Oprócz wykresów świecowych, jakie inne wykresy są często używane na giełdzie?

Inne wykresy cieszące się popularnością wśród inwestorów i traderów giełdowych to przede wszystkim wykresy liniowe. Przedstawiają one cenę aktywa w czasie za pomocą linii, łącząc kolejne punkty cenowe. Poza nimi istnieją również wykresy słupkowe/kolumnowe, używające pionowych słupków, z których każdy reprezentuje określony okres (na przykład dzień, tydzień lub miesiąc). Pokazują one wartość otwarcia, zamknięcia oraz najwyższą i najniższą cenę. Zarówno te, jak i inne wykresy możesz znaleźć na eToro w module ProCharts, który oferuje wiele przydatnych funkcji. 

Jakie są potencjalne pułapki i błędy, których należy unikać przy interpretacji formacji świecowych?

Używając formacji świecowych do analizy aktywów, nie powinieneś ograniczać się tylko i wyłącznie do nich. Sygnały wysyłane przez jedno narzędzie powinny być zawsze potwierdzane przez inne wskaźniki. Błędem jest również poleganie na tym, co pokazują formacje świecowe bez oparcia o szerszy kontekst rynkowy i ogólne trendy. Inna pułapka czyhająca na początkujących inwestorów to uwzględnianie jedynie pojedynczego interwału czasowego: warto pamiętać, że krótkoterminowy wzorzec świec może stracić na znaczeniu w dłuższym czasie. Dlatego też, dla uzyskania pełnego obrazu sytuacji powinno się porównywać wykresy z różnych okresów.

Gdzie mogę ćwiczyć rozpoznawanie formacji świecowych i podejmowanie decyzji na ich podstawie?

Wykresy świecowe rozmaitych aktywów giełdowych są dostępne w wielu portalach internetowych oraz na platformach tradingowych. Możesz znaleźć i odpowiednio skonfigurować wykres wybranego instrumentu finansowego i spróbować rozpoznać na nim podstawowe formacje cenowe. Jeśli natomiast chcesz sprawdzić, jak wiarygodne są prognozy bazujące na układach świeczek japońskich, najlepiej wykorzystać do tego konta demonstracyjnego. Jest to próbny rachunek inwestycyjny, na którym transakcje są realizowane przy pomocy wirtualnych środków, bez obawy o prawdziwe straty.