Rynki kapitałowe i pieniężne to kluczowe elementy systemu finansowego każdej gospodarki. Mimo pewnych podobieństw wykazują również zasadnicze różnice i wymagają odmiennych strategii inwestycyjnych. Znajomość tych różnic pomoże Ci podejmować lepsze decyzje finansowe i zwiększy szanse na spełnienie zamierzonych celów inwestycyjnych.
Rynki finansowe są ważnym pomostem między inwestorami dysponującymi wolnym kapitałem a organizacjami szukającymi źródeł finansowania swojego rozwoju. Formy użyczenia tego kapitału różnią się w zależności od potencjalnego zysku dla inwestora, czasu i ryzyka związanego z zamianą „twardej” gotówki na papiery wartościowe.
Wymienione różnice są również odpowiedzialne za podział rynków finansowych na rynek kapitałowy i rynek pieniężny.
Czym jest rynek pieniężny?
Rynek pieniężny to segment rynku finansowego, na którym dochodzi do transakcji krótkoterminowymi instrumentami finansowymi o niskim stopniu ryzyka i wysokiej płynności. Termin zapadalności instrumentów kupowanych i sprzedawanych na tym rynku nie przekracza 12 miesięcy.
W zależności od podmiotów, między którymi zawierane są transakcje, rynek pieniężny można dodatkowo podzielić na rynek pierwotny i wtórny. Na rynku pierwotnym inwestorzy kupują dany instrument finansowy bezpośrednio od ich emitenta, podczas gdy na rynku wtórnym stronami wymiany są już sami inwestorzy.
Czym są zobowiązania krótkoterminowe?
Za zobowiązania krótkoterminowe (ang. short-term liabilities) uważa się wszystkie te wierzytelności, których okres spłaty wynosi nie więcej niż 12 miesięcy.
Zobowiązania krótkoterminowe, którymi handluje się na polskich rynkach finansowych, obejmują:
- Bony skarbowe – czyli krótkookresowe, niegwarantowane weksle skarbu państwa.
- Bony pieniężne NBP – emitowane przez bank centralny i sprzedawane bankom komercyjnym na specjalnych przetargach. Ze względu na niski poziom ryzyka i wysoką rentowność są dla banków komercyjnych atrakcyjną formą lokaty kapitału. Późniejszy handel bonami NBP odbywa się na rynkach wtórnych.
- Bony komercyjne przedsiębiorstw – pozwalają przedsiębiorstwom finansować swoje bieżące potrzeby bez konieczności zaciągania kredytów bankowych. Są oferowane głównie innym firmom lub inwestorom instytucjonalnym, a ich obrót wtórny odbywa się na rynku pozagiełdowym.
- Weksle – stanowiące bezwarunkowe zobowiązanie jednej osoby (trasanta) do zapłaty określonej sumy pieniędzy drugiej osobie (trasatowi) w określonym terminie.
- Obligacje krótkoterminowe – różnią się poziomem ryzyka w zależności od emitenta. Za najbezpieczniejsze uważa się obligacje skarbu państwa.
- Certyfikaty depozytowe – papiery wartościowe emitowane przez banki komercyjne, potwierdzające, że ich okaziciel zdeponował na określony czas daną kwotę. Zwykle mają stałe oprocentowanie i są odkupywane przez bank w ustalonym wcześniej terminie.
- Swapy walutowe – umowy dotyczące zakupu określonej waluty i jej późniejszej odsprzedaży po określonym kursie i w wyznaczonych dniach. Są wykorzystywane głównie przez firmy, które dokonują przepływów finansowych w dwóch walutach i które próbują zmniejszyć ryzyko związane z wahaniami kursów wymiany.
- Transakcje „repo” – repo bierze się z angielskiego słowa „repurchase”, czyli „odkupić”. Transakcje tego typu polegają na sprzedaży papieru wartościowego i jednoczesnym zobowiązaniu się do jego odkupienia go po wyższej cenie w ustalonej dacie w przyszłości. Repo to popularny sposób, w jaki NBP udziela krótkoterminowych pożyczek bankom komercyjnym.
- Fundusze rynku pieniężnego – czyli fundusze inwestujące w nisko ryzykowne aktywa o zapadalności nieprzekraczającej jednego roku i o stosunkowo niskim potencjale zysku (np. obligacje, akceptacje bankowe i depozyty terminowe).
- Krótkoterminowe pożyczki międzybankowe – pożyczki udzielane bankom przez inne banki, dla których termin zwrotu wynosi do 12 miesięcy.
Kto korzysta z rynku pieniężnego?
Podmioty korzystające z rynku pieniężnego to z jednej strony duże jednostki organizacyjne (instytucje rządowe, banki, korporacje), a z drugiej strony inwestorzy – zarówno instytucjonalni, jak i prywatni. Dla tych pierwszych sprzedaż własnych papierów dłużnych to możliwość szybkiego uzyskania kapitału i zwiększenia swojej płynności.
Inwestorzy z kolei patrzą na rynek pieniężny jako na miejsce, które pozwoli im wygenerować zysk przy bardzo niskim ryzyku, zachować odpowiedni poziom płynności portfela i zapewnić dywersyfikację posiadanych aktywów.
Wskazówka: Niskie stopy procentowe sprawiają, że inwestycje w papiery dłużne na rynku pieniężnym stają się mniej opłacalne. Prowadzi to zwykle do większego zainteresowania aktywami giełdowymi, a tym samym do wzrostu ich ceny.
Jak inwestorzy mogą wykorzystać rynek pieniężny?
To, czy rynek pieniężny wyda Ci się interesującym miejscem na inwestycje, będzie zależało od Twoich celów i wybranej strategii. Inwestorzy z dużą tolerancją ryzyka, szukający aktywów o wysokim potencjale zysku, nie bardzo interesują się rynkiem pieniężnym. Zwrot, jaki mogą tu wypracować, jest zwykle niewiele większy niż oprocentowanie na zwykłym rachunku oszczędnościowym.
Jeśli jednak szukasz dobrego sposobu na zminimalizowanie ryzyka inwestycyjnego, chcesz zachować odpowiednią płynność i uzyskać stabilny – choć stosunkowo niewielki – przychód, koniecznie przyjrzyj się aktywom dostępnym na rynku pieniężnym.
Ze względu na wymogi związane z uprawnieniami lub/i wysokością kapitału niektóre instrumenty rynku pieniężnego (umowy repo, bony komercyjne na rynku pierwotnym czy bony skarbowe o dużych nominałach) mogą być dostępne tylko dla inwestorów instytucjonalnych, takich jak fundusze inwestycyjne, towarzystwa ubezpieczeniowe, kasy oszczędnościowe czy fundusze emerytalne.
Jako indywidualny inwestor, możesz kupić na rynku pieniężnym:
- obligacje,
- udziały w inwestycyjnych funduszach pieniężnych,
- bony skarbowe w małych nominałach,
- bankowe certyfikaty depozytowe,
- bony komercyjne (głównie na rynku wtórnym).
„Inwestowanie powinno być raczej jak oglądanie schnącej farby lub rosnącej trawy. Jeśli chcesz emocji, weź 800 dolarów i ruszaj do Las Vegas”
Paul Samuelson
Śledzenie sytuacji na rynku pieniężnym to dobry sposób, by zidentyfikować pierwsze sygnały nadchodzącego spowolnienia gospodarczego. Zwróć szczególną uwagę na takie zakłócenia w handlu, jak:
- Wzrost stóp procentowych – może on oznaczać, że NBP próbuje w ten sposób ograniczyć inflację. Wysokie stopy procentowe zmniejszają popyt na kredyty, a to hamuje inwestycje i wzrost gospodarczy.
- Spadek płynności – malejąca dostępność gotówki to obraz zwiększonej niepewności na rynku. To z kolei utrudnia firmom i instytucjom zdobycie kapitału i ogranicza ich możliwości rozwoju.
- Nagłe wahania cenowe – są kolejnym sygnałem niepokoju na rynku. Gwałtowny spadek lub wzrost cen może być związany z obawami o nadchodzącą recesję.
Czym jest rynek kapitałowy?
Rynek kapitałowy to szeroki zbiór rynków, na których dochodzi do kupna i sprzedaży średnio- i długoterminowych instrumentów finansowych. W skład rynku kapitałowego wchodzi giełda, rynek Forex, rynek nieruchomości, rynek surowcowy, rynek instrumentów pochodnych i rynek długoterminowych papierów wartościowych.
Czym są długoterminowe papiery wartościowe?
Długoterminowe papiery wartościowe można podzielić na dwa rodzaje – papiery udziałowe (np. akcje, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, prawa poboru, certyfikaty inwestycyjne) oraz papiery dłużne (np. obligacje lub listy zastawne), w których ustalony termin wykupu jest dłuższy niż 1 rok.
Mimo że cena tych papierów wartościowych może wzrosnąć przed upływem roku, ich posiadacze często decydują się na strategię „kup i trzymaj”.
Wskazówka: Długoterminowe przechowywanie posiadanych instrumentów finansowych to szansa, by ochronić się przed chwilowymi wahaniami cen, możliwość regularnych przychodów z dywidendy i mniejsze koszty inwestycyjne.
Kto korzysta z rynku kapitałowego?
Podobnie jak w przypadku rynku pieniężnego, głównymi użytkownikami rynków kapitałowych są inwestorzy instytucjonalni (np.banki, firmy ubezpieczeniowe) i inwestorzy prywatni, szukający tam okazji do osiągnięcia zysków z posiadanego kapitału.
Drugą stroną w wymianie na rynku kapitałowym są podmioty (przedsiębiorstwa, instytucje rządowe, jednostki samorządów regionalnych) potrzebujące źródeł finansowania dla swoich projektów średnio- i długoterminowych.
Wskazówka: Dopiero uczysz się inwestowania? Skorzystaj z konta demonstracyjnego i handluj aktywami przy użyciu wirtualnych środków, bez obawy o utratę własnego kapitału.
Jak inwestorzy mogą wykorzystać rynek kapitałowy?
Rynek kapitałowy oferuje szerokie możliwości inwestycyjne i wiele grup instrumentów finansowych. Dzięki międzynarodowym platformom tradingowym dostęp do nich jest łatwiejszy niż kiedykolwiek. Ich główne zalety to:
- możliwość założenia rachunku inwestycyjnego w kilka minut, bez potrzeby wychodzenia z domu,
- przejrzysty i łatwy w obsłudze interfejs,
- niskie koszty obsługi i prowizje,
- szeroka gama międzynarodowych aktywów finansowych.
Jakie zyski przynosi inwestorom korzystanie z rynków kapitałowych? Oprócz możliwych zysków kapitałowych warto tu wspomnieć o stałym dochodzie z dywidendy, dywersyfikacji portfela i ochronie przed inflacją.
Oczywiście wyniki Twoich inwestycji na rynku kapitałowym zależą od wielu czynników i nikt nie jest w stanie zagwarantować Ci zysku. Niezależnie od tego, w jakie instrumenty finansowe angażujesz swój kapitał, zawsze warto wziąć pod uwagę związane z nimi ryzyko i nauczyć się odpowiednio nim zarządzać.
Wskazówka: To, czy zainwestujesz na rynku pieniężnym, czy kapitałowym, powinno być uzależnione od Twojej tolerancji na ryzyko, celów finansowych, czasu, jaki jesteś w stanie poświęcić swoim aktywom i kapitału, jakim dysponujesz.
Różnice między rynkiem pieniężnym i kapitałowym
Z punktu widzenia użytkowników rynek pieniężny i kapitałowy oferują podobne możliwości i służą temu samemu celowi: pozyskiwaniu nowych źródeł kapitału i zarabianiu na jego czasowym pożyczaniu.
Podstawowa różnica między tymi rynkami leży w poziomie płynności: rynek kapitałowy jest zwykle mniej płynny, a inwestycje na nim są czasowo dłuższe. Oferuje on inwestorom większe możliwości zysku, ale jest niestety bardziej ryzykowny.
W porównaniu z rynkiem pieniężnym, gdzie część instrumentów przewyższa możliwości finansowe indywidualnych inwestorów, rynek kapitałowy jest znacznie bardziej otwarty. Nowoczesne platformy inwestycyjne pozwalają na zakup różnorodnych aktywów z międzynarodowych rynków kapitałowych przy relatywnie niskich wymogach wpłaty minimalnej.
Tabela poniżej podsumowuje podstawowe cechy rynku pieniężnego i kapitałowego:
| Rynek pieniężny | Rynek kapitałowy |
|---|---|
| Dostęp do krótkoterminowych instrumentów finansowych (termin wykupu od 1 dnia do 12 miesięcy). | Dostęp do średnio i długoterminowych instrumentów finansowych (termin wykupu powyżej 12 miesięcy). |
| Dostępne aktywa obejmują m.in. bony, certyfikaty depozytowe, transakcje repo czy inwestycyjne fundusze pieniężne. | Dostępne aktywa obejmują m.in. akcje, obligacje, kryptowaluty, surowce, ETF-y. |
| Uczestnicy rynku to głównie rządy, banki komercyjne, bank centralny, przedsiębiorstwa, fundusze inwestycyjne i inni inwestorzy instytucjonalni. | Uczestnikami rynku są zarówno inwestorzy instytucjonalni, jak i prywatni (bezpośrednio lub przy pomocy brokerów), a także podmioty poszukujące finansowania (rządy, przedsiębiorstwa). |
| Mniej formalny, wiele transakcji dokonywanych jest bezpośrednio między zaangażowanymi stronami, bez udziału pośredników. | Bardziej formalny, dostępne instrumenty finansowe mogą być sprzedawane i kupowane na giełdzie, co pozwala na lepszą regulację handlu. |
| Niski współczynnik ryzyko/zysk. | Średni i wysoki współczynnik ryzyko/zysk. |
Podsumowanie
Większość inwestorów indywidualnych znacznie częściej wybiera rynek kapitałowy niż rynek pieniężny ze względu na wyższy potencjał zysku. Jeśli i Ty jesteś w tej grupie, nie zapomnij o ryzyku inwestycyjnym, które zwykle jest proporcjonalne do zwrotów.
Jeśli natomiast wolisz inwestować w bezpieczniejsze – choć mniej rentowne – aktywa, sprawdź, jakie opcje są dla Ciebie dostępne na rynku pieniężnym. Pamiętaj również, że oba rynki są ze sobą związane i to, co dzieje się na jednym, bezpośrednio wpływa na sytuację na drugim.
Odwiedź Akademię eToro, aby dowiedzieć się więcej o rynku pieniężnym i kapitałowym.
Najczęściej zadawane pytania
- Czy działanie rynku kapitałowego w Polsce jest nadzorowane?
-
Tak, polski rynek kapitałowy jest nadzorowany przez Komisję Nadzoru Finansowego. Jej zadaniem jest zapewnienie prawidłowego działania tego rynku, egzekwowanie przepisów i norm, szerzenie treści edukacyjnych i informacyjnych, udział w tworzeniu aktów prawnych oraz rozstrzyganie sporów. Oprócz KNF, ważne znaczenie posiada również Giełda Papierów Wartościowych, pozwalająca na rejestrację i licencjonowanie użytkowników rynku kapitałowego, a także Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych odpowiadający za nadzór systemu rozliczeń.
- Jak kupić obligacje skarbu państwa?
-
Najłatwiej zrobić to na stronie obligacjeskarbowe. Do wyboru masz obligacje 3-miesięczne o stałym oprocentowaniu oraz szereg obligacji długoterminowych o terminie wykupu od 1 roku do 12 lat. Niektóre z obligacji rządowych oferują oprocentowanie stałe, inne posiadają oprocentowanie zmienne, a jeszcze inne są indeksowane inflacją. Jeśli zakup obligacji jest dla Ciebie formą oszczędzania na emeryturę, możesz je nabyć w ramach konta IKE-Obligacje.
- Czy przy wysokiej inflacji bardziej opłaca się inwestować na rynku pieniężnym, czy kapitałowym?
-
Przy wysokim poziomie inflacji korzystniejsze jest inwestowanie na rynku kapitałowym. Dostępne na nim aktywa mają wyższy potencjał zwrotu, dzięki czemu możliwość przebicia inflacji jest tam większa. Typową odpowiedzią spółek na wysoką inflację jest podwyżka cen własnych produktów i usług, co może prowadzić do wzrostu ceny ich papierów dłużnych – a tym samym do większego zysku dla inwestorów. Co więcej, niektóre z aktywów oferowanych przez rynek kapitałowy (surowce i nieruchomości) są relatywnie odporne na inflację, a dodanie ich do portfela zabezpiecza przed jej negatywnymi konsekwencjami.
Niniejsze treści mają charakter wyłącznie edukacyjny i nie powinny być traktowane jako porada inwestycyjna, osobista rekomendacja, oferta lub zachęta do kupna bądź sprzedaży jakichkolwiek instrumentów finansowych.
Podczas przygotowywania niniejszego materiału nie uwzględniano konkretnych celów inwestycyjnych ani sytuacji finansowej. Nie został on sporządzony zgodnie z wymogami prawnymi i regulacyjnymi dotyczącymi promowania niezależnych badań. Nie wszystkie instrumenty finansowe i usługi, o których mowa, są oferowane przez eToro, a wszelkie odniesienia do historycznych wyników instrumentów finansowych, indeksów lub konfekcjonowanych produktów inwestycyjnych nie stanowią gwarancji przyszłych wyników i nie należy ich w ten sposób interpretować.
eToro nie gwarantuje oraz nie ponosi odpowiedzialności względem dokładności lub kompletności treści niniejszego przewodnika. Zanim zainwestujesz jakikolwiek kapitał, upewnij się, że rozumiesz ryzyko związane z jego obrotem. Nigdy nie ryzykuj więcej niż jesteś gotów stracić.